Hiram Bingham: ο ερασιτέχνης αρχαιολόγος που ανακάλυψε τα ερείπια του Μάτσου Πίτσου!

“Hiram Bingham, ο ερασιτέχνης αρχαιολόγος που έφερε στο φως τον ξεχασμένο πολιτισμό των Ίνκας, ανακαλύπτοντας τα ερείπια του Μάτσου Πίτσου με προσωπική χρηματοδότηση και μόνο με τη βοήθεια κάποιων ντόπιων.”

Η εντυπωσιακή χαμένη πόλη των Ίνκας, ξεχασμένη μέσα στα βουνά των Άνδεων στο Περού, τραβά τόσους πολλούς τουρίστες κάθε χρόνο που η κυβέρνηση έχει επιλέξει μια πολιτική περιορισμού στον αριθμό τους, έπειτα από πιέσεις του ντόπιου πληθυσμού στις κοντινές περιοχές του Περού.

Τα πρώτα χρόνια

Όλα ξεκίνησαν από έναν Αμερικανό πολιτικό και ερασιτέχνη αρχαιολόγο, τον Hiram Bingham, ο οποίος ήταν ο πρώτος που ανακάλυψε αυτόν το χαμένο κόσμο στο ευρύ κοινό. Ο Hiram γεννήθηκε στη Χαβάη το 1875. Ο πατέρας του ήταν του ήταν κληρικός και ήλπιζε να ακολουθήσει και εκείνος τα βήματά του. Το μέλλον του όμως ήξερε και ο ίδιος ο Hiram ότι δε θα ήταν αυτό. Αρχικά σπούδασε στο New England University και έπειτα αποφάσισε να κυνηγήσει την τύχη του στο Yale το 1894. Έδειξε τεράστιο ενδιαφέρον για την ιστορία της Λατινικής Αμερικής και έτσι πήρε το PhD του στο Harvard στον αντίστοιχο ανθρωπιστικό κλάδο. Το 1900 παντρεύτηκε με συνοικέσιο την Alfreda Mitchell, η οποία καταγόταν από εύπορη οικογένεια. Ο Bingham ποτέ δεν ένιωσε ευτυχισμένος στο πλευρό της. Για καλή τύχη όλου του κόσμου όμως, χρησιμοποίησε ένα μέρος από την περιουσία της για να ταξιδέψει στη Νότια Αμερική, με χρηματική βοήθεια και από παλαιούς συμφοιτητές του. Πιο πριν είχε προτιμηθεί για τη θέση του λέκτορα στο πανεπιστήμιο του Yale αλλά έβλεπε την αρχαιολογία πιο ενδιαφέρουσα από τη διδασκαλία κι επίσης έτσι θα μπορούσε πολύ εύκολα να ταξιδεύει και να βρίσκεται μακριά από το σπίτι του και την Alfreda.

Το πρώτο ταξίδι

Το 1909 βρήκε τον Hiram Bingham να κατευθύνεται από το Μπουένος Άιρες στη Λίμα, την πρωτεύουσα του Περού. Άρχισε να μελετά χρονικά του 17^ου αιώνα του Antonio de la Calancha και του Fernando de Montesinos.Τα κείμενα των δύο αυτών Ισπανών πείσμωσαν τον Αμερικανό να αναζητήσει τις δύο πρωτεύουσες των Ίνκα, Vilcabamba και Vitcos. Αρχικά πήγε στο Κούσκο του Περού, όπου γνώρισε τον πρύτανη του πανεπιστημίου του San Antonio Abad, Albert Giesecke. Ο πρύτανης ανέφερε ότι είχε έρθει σε επαφή με ένα ντόπιο αγρότη ονόματι Melchor Arteaga που είχε παρατηρήσει εκτενή ερείπια κοντά στον οικισμό του στην κοιλάδα της Urubamba. Τον Ιούλιο του 1911 ο Bingham ηγήθηκε μιας εξερευνητικής ομάδας σε αναζήτηση της χαμένης πόλης της Vilcabamba, το τελευταίο καταφύγιο του βασιλιά Manco Copac II που πολέμησε με τους Ισπανούς κονκισταδόρες στα τέλη του 1530. Φεύγοντας από το Κούσκο, πήρε το δρόμο για την Urubamba και το Ollantaytambo προς αναζήτηση των ιερών πόλεων των Ίνκας, Vitcos και Vilcabamba. Σύμφωνα με χρονικά των Ίνκας, η πρωτεύουσα Vilcabamba απείχε από το Vitcos 2 μέρες. Το πρωί της 23^ης Ιουλίου έφτασαν στο αγρόκτημα του Melchor Arteaga, στον οικισμό Mandor Pampa. Αυτός ανέφερε στον Bingham ότι υπήρχαν πράγματι πολλά ερείπια σε ένα μέρος που λεγόταν Μάτσου Πίτσου, δηλαδή παλιό όρος.

Το επόμενο πρωί, στις 24 Ιουλίου, αναρριχήθηκαν μέχρι τα ερείπια μέσα σε βροχή που κράτησε μέρες. Κανείς άλλος από την ομάδα του Hiram δεν έδειξε κανένα ενδιαφέρον να συνεχίσει, αλλά ο Bingham, ο Arteaga, που πληρώθηκε αδρά για τη βοήθειά του στο ταξίδι (τρεις η τέσσερις φορές ενός μέσου μισθού στο Περού) και ο διερμηνέας πέρασαν δύο κουραστικές ώρες διασχίζοντας το βουνό μέχρι που επιτέλους έφτασαν σε μια μικρή καλύβα με κάποιους αγρότες που καλλιεργούσαν φυτά. Χαιρέτισαν τον Αμερικανό με ευγένεια και έστειλαν μαζί τους ένα αγόρι για να του υποδείξουν τα εκπληκτικά ερείπια που βρίσκονταν εκεί κοντά. Σύντομα ήρθαν σε επαφή με αυτό που ο Bingham ονόμασε "ένα απροσδόκητο θέαμα", μια μεγάλη πόλη από όμορφα κατασκευασμένα πέτρινα κτίρια, ίσως εκατό από αυτά, εκατοντάδες πόδια ψηλά, στις παρυφές των Άνδεων. 

Στην αρχή δεν ήταν σίγουρος ότι το Μάτσου Πίτσου ήταν η πόλη Vilcabamba και αποφάσισε να συνεχίσει την πεζοπορία. Έπειτα από λίγο βρήκε την πόλη Vitcos στην κορυφή ενός από τους διπλανούς λόφους. Νιώθοντας ότι είναι πολύ κοντά στην ανακάλυψη της χαμένης πρωτεύουσας των Ίνκας, ο Hiram συνέχισε βορειοανατολικά και με την καθοδήγηση πάλι κάποιων χωρικών οδηγήθηκε σε ένα μέρος που ονομαζόταν Espiritu Pampa. Μένοντας εκεί για λίγες ημέρες, ο Bingham κατέληξε στο συμπέρασμα ότι αυτός ο οικισμός δεν μπορούσε να ήταν η πρωτεύουσα, αφού η αρχιτεκτονική των πετρόκτιστων σπιτιών ήταν εντελώς ακατέργαστη και πρόχειρη. Έτσι συμπέρανε τελικά ότι η χαμένη πρωτεύουσα των Ίνκας, Vilcabamba θα πρέπει να ήταν το Μάτσου Πίτσου. Το πίστευε μέχρι το τέλος της ζωής του, λανθασμένα όπως αποδείχθηκε, γοητευμένος από το μυστήριο και τη μαγεία του τόπου, με τις χιονισμένες πέτρινες σκεπές των κτιρίων και το καταπράσινο οροπέδιο.

Όπως κι αν έχει, ο Αμερικανός ανέδειξε όχι μόνο ένα από τα θαύματα του Νέου Κόσμου, αλλά και έναν πολιτισμό που η ιστορία του είχε εξαφανιστεί αιώνες πριν από τους Ισπανούς.

Τα μετέπειτα ταξίδια

Επιστρέφοντας στις Η.Π.Α άρχισε να οργανώνει νέα ταξίδια στο Περού αυτή τη φορά με τη συγχρηματοδότηση του πανεπιστημίου του Yale και του National Geographic. Τα  επόμενα χρόνια τράβηξε χιλιάδες φωτογραφίες. Πήρε επίσης μαζί του χιλιάδες αντικείμενα στις Ηνωμένες Πολιτείες για έρευνα και φύλαξη, τα οποία επρόκειτο να προκαλέσουν συγκρούσεις μεταξύ της κυβέρνησης του Περού και του Πανεπιστημίου του Yale τα επόμενα χρόνια. Ως τον Απρίλιο του 1912, όπου και έκανε το τελευταίο ταξίδι στο Περού, ο Bingham εργαζόταν στο Μάτσου Πίτσου καθαρίζοντάς το και μελετώντας το με τη χρηματοδότηση πλέον του Yale και του National Geographic. Ύστερα, έγραψε ένα άρθρο και το δημοσίευσε στο περιοδικό του National Geographic με τίτλο «Στο θαυμαστό κόσμο του Περού» (In the Wonderland of Peru), περιλαμβάνοντας όλο το χρονικό της ανακάλυψης και πληροφορίες για τα ευρήματά του στο Μάτσου Πίτσου.

Ο Bingham ως γερουσιαστής

Μετά τον Πρώτο Παγκόσμιο Πόλεμο, ο Bingham απορροφήθηκε στην πολιτική στο Κοννέκτικατ όντας γερουσιαστής για έξι χρόνια, από τα μέσα της δεκαετίας του 1920 έως τις αρχές του 1930. Αυτός και η Alfreda απέκτησαν επτά παιδιά, αλλά το 1937 χώρισαν. Τη δεκαετία του 1950 υπήρξε επικεφαλής του νέου συμβουλίου Loyalty Review Board του Προέδρου Truman, το οποίο στόχευε στην απόλυση των δημοσίων υπαλλήλων με κομμουνιστικές ιδέες και πιστεύω. Πέθανε στην Ουάσιγκτον, σε ηλικία των 80 ετών το 1956.

Εκτός των άλλων ο Hiram ενέπνευσε και τους μετέπειτα παραγωγούς του Χόλιγουντ αφού οι ταινίες δράσης του αρχαιολόγου Indiana Jones είναι εμπνευσμένες από εκείνον. Παρακάτω μπορείτε να θαυμάσετε το εκπληκτικό μνημείο του Μάτσου Πίτσου.

Γράφει ο Αντώνης Καρατζής