Νοηματίζω... θα πει μιλάω!

Για να πω την αλήθεια, δεν είχα σκεφτεί ποτέ ότι θα μπορούσα να μάθω μια γλώσσα τόσο διαφορετική, αλλά και τόσο ίδια με την δική μας, όπως είναι η νοηματική (πέραν από τις κλασικές ξένες γλώσσες που όλοι μας μαθαίνουμε από πολύ μικρή ηλικία). Έναυσμα αποτέλεσε για την απόφασή μου αυτή, η επιθυμία μου να ανακαλύψω ό,τι εμείς οι ακούοντες για χρόνια αφήνουμε στο περιθώριο. Η ανθρωπολογία αναμφισβήτητα έπαιξε καθοριστικό ρόλο σε αυτό, αφού με έμαθε και με μαθαίνει να σέβομαι το διαφορετικό, να εκτιμώ, να έχω ανοιχτά τα μάτια και τα αφτιά μου σε ό,τι δεν ταιριάζει απόλυτα  με την δική μου κουλτούρα, αντίληψη, νοοτροπία.

Ο φόβος μου όταν πήγα να γραφτώ στον πολυχώρο εκμάθησης της ελληνικής νοηματικής γλώσσας ήταν πως θα επικοινωνήσω με τον υπεύθυνο, ο οποίος είναι εκ γενετής κωφός. Παρόλα αυτά όχι μόνο επικοινώνησα μαζί του, αλλά κάναμε μια συζήτηση που θα μείνει για χρόνια χαραγμένη στην μνήμη μου. Υπήρχε μια πρωτόγνωρη για μένα ηρεμία στην κουβέντα μας, όχι μόνο επειδή δεν υπήρχε ήχος, αλλά επειδή συνειδητοποίησα την δύναμη του σώματος και των εκφράσεων. Δεν είχα έρθει ποτέ άλλοτε σε επαφή με κωφό και όμως με μια γλώσσα του σώματος πιο ελεύθερη και εμπειρική μπήκα έστω για λίγο στον δικό του τρόπο επικοινωνίας. Και ξαφνικά το ενδιαφέρον μου για αυτή τη γλώσσα έγινε μεγαλύτερο και ουσιαστικότερο. Αντιλήφθηκα ότι η νοηματική είναι η γλώσσα πολλών ανθρώπων ίδιων με εμάς, απλά εκφράζεται με τις κινήσεις των χεριών και όχι των χειλιών.

Πρόκειται για κουλτούρα. Καθώς παρακολουθώ τα μαθήματα και γνωρίζω καλύτερα την δύναμη των κινήσεων, πιστεύω ότι η ελληνική νοηματική γλώσσα δεν υστερεί σε τίποτα από την δική μας ελληνική. Οι άνθρωποι αυτοί ζουν την καθημερινότητα τους έτσι. Μιλάνε μεταξύ τους, κάνουν αστεία, αντιμετωπίζουν προβλήματα σαν και τα δικά μας. Με λίγα λόγια είναι ό,τι είμαστε εμείς, άνθρωποι με συναισθήματα, αδυναμίες, ιδιαιτερότητες, ταλέντα. Το ότι δεν ακούν τους ήχους της φύσης, την μουσική, τα γέλια, δεν σημαίνει ότι δεν τα νιώθουν κιόλας. Αυτό για να είμαι ειλικρινής το κατάλαβα παρακολουθώντας ένα ντοκιμαντέρ που λέγεται «Λόγια της Σιωπής» και θα σας προέτρεπα ανεπιφύλαχτα να το δείτε.

Παλιότερα υπήρχε έντονος ρατσισμός απέναντι στους κωφούς τόσο από την σκληρή κοινωνία όσο και από το οικογενειακό τους περιβάλλον. Το πρώτο σχολείο κωφών στην Ελλάδα ιδρύθηκε  στην Αθήνα το 1923, στο οποίο όμως απαγορευόταν αυστηρά η χρήση της νοηματικής. Ύστερα από πολλούς αγώνες διεκδίκησης του δικαιώματος τους, η αναγνώριση της ελληνικής νοηματικής γλώσσας έγινε λίγα χρόνια πριν, με την ψήφιση του νόμου 2817\2000.

Αναρωτιέμαι, γιατί κάποιοι άνθρωποι να βάζουν στην ‘’άκρη’’ όποιον δεν είναι ίδιος με αυτούς; Γιατί η κοινωνία ακόμα και σήμερα είναι τόσο απόμακρη (χρησιμοποιώ αυτή τη λέξη ως την πιο επιεική για να χαρακτηρίσω την στάση ορισμένων ανθρώπων) απέναντι σε κάποιους ανθρώπους που η μόνη διαφορά τους είναι ότι δεν ακούν, αλλά αισθάνονται. Δεν θα έλεγα ότι η κοινωνία οφείλει να ευαισθητοποιηθεί, γιατί αυτοί οι άνθρωποι δεν πάσχουν από κάτι. Οφείλει όμως να σεβαστεί ότι υπάρχει και μια άλλη μορφή επικοινωνίας, τόσο απαραίτητη,όσο είναι και για εμάς η ελληνική γλώσσα.

Ας καταλάβουμε όλοι ότι πρόκειται για πολιτισμό, για γλώσσα ολοκληρωμένη, με πλούσιο λεξιλόγιο, με πλήρες αλφάβητο και με πολύ συναίσθημα. Το παν στην νοηματική κρύβεται στον τρόπο που μιλά το σώμα και τα μάτια. Οι μη ακούοντες κρύβουν τεράστια δύναμη. Έχουν βρει τρόπους να επικοινωνούν με τους ακούοντες, να ζουν την καθημερινότητα τους με λιγότερες δυσκολίες, απ' ό,τι συνέβαινε μερικά χρόνια πριν και φτιάχνοντας τις δικές τους  κοινότητες να νιώθουν ότι ανήκουν κάπου που το «νοηματίζω θα πει μιλάω»!

Νατάσα Βραχλιώτη

Επιμέλεια εικόνας και ανάρτηση: Κωνσταντίνος Μπαλντίδης