Mansa Musa: ο πλουσιότερος άνθρωπος όλων των εποχών του οποίου η περιουσία ήταν και είναι αδύνατον να μετρηθεί!

Όλοι ανεξαιρέτως έχουμε αναρωτηθεί πως θα ήταν η ζωή μας αν αύριο ήμασταν κατά μερικά εκατομμύρια πλουσιότεροι. Επίσης, οι περισσότεροι έχουμε αναρωτηθεί ποιος ήταν κατά τεκμήριο ο πλουσιότερος άνθρωπος σε όλη την ανθρώπινη ιστορία. Αν και είναι δύσκολο να απαντηθεί με ακρίβεια αυτό το ερώτημα, καθώς πρέπει να εξετάσουμε την προσωπική περιουσία του κάθε «εκατομμυριούχου» τόσο τοπικά όσο και χρονικά, την κοινωνική του θέση και την οικονομική διαφορά έναντι του περίγυρού του, οι οικονομολόγοι συμφωνούν ότι αυτός ήταν ο αυτοκράτορας του Mali, Mansa Musa. 

Τα πρώτα χρόνια. 

Ο Musa Keita Α’ γεννήθηκε περίπου το 1280 στην Αυτοκρατορία του Mali στην Αφρική. Σύμφωνα με τους Άραβες λόγιους, οι οποίοι είναι η σοβαρότερη πηγή για εκείνη την εποχή, στην περιοχή του Mali ήταν εγγονός του Abu Bakr, ο αδερφός του οποίου ίδρυσε την αυτοκρατορία. Οπότε ήταν δεδομένα μέλος του βασιλικού οίκου, ενώ ο πατέρας και ο παππούς του που δεν κυβέρνησαν ποτέ, δεν έπαιξαν τόσο σημαντικό ρόλο στην ιστορία του έθνους. 

Ο Musa Keita, όντας αντιβασιλέας ανέβηκε στο θρόνο όταν ο προηγούμενος αυτοκράτορας, Abubakari Β’, θέλοντας να ταξιδέψει στις εσχατιές του κόσμου μέσω του Ατλαντικού Ωκεανού, δεν επέστρεψε ποτέ. Πίστευε ότι ήταν πολύ εύκολο και ήταν πεπεισμένος να το πράξει. Γι’ αυτό λοιπόν επάνδρωσε 200 καράβια με στρατό, χρυσό και πολλές προμήθειες και διέταξε τον ναύαρχό του να μην επιστρέψουν αν δεν έβρισκε το τέλος του ωκεανού. Γυρίζοντας ορισμένοι ναυτικοί περιγράφουν αναλυτικά το τι έζησαν παλεύοντας με τα κύματα και τις υπόλοιπες περιπέτειες της αποστολής. Το χρίσμα αμέσως πήγε στον Musa, ο οποίος εκμεταλλευόμενος τα κοιτάσματα χρυσού στην περιοχή του, έμελλε να γίνει ένας από τους πιο ξακουστούς αυτοκράτορες της Αφρικής.

Το ταξίδι στη Μέκκα. 

Αυτό που έκανε γνωστό τον Musa στις υπόλοιπες περιοχές του Αραβικού κόσμου ήταν όταν κατά το 17o χρόνο της βασιλείας του αποφάσισε σαν καλός μουσουλμάνος να ταξιδέψει στην ιερή πόλη της Μέκκα. Οι Άραβες λόγιοι χαρακτηριστικά μας αναφέρουν ότι οργάνωσε τέτοια πομπή από το Κάιρο προς τη Μέκκα που ο ήλιος κρύφτηκε από την ντροπή του. Αυτή λοιπόν η πορεία του τον έκανε ξακουστό στον υπόλοιπο κόσμο για την απαράμιλλη περιουσία του. 

Ταξιδεύοντας από την πρωτεύουσα του Βασιλείου του στο Νίγηρα και μέχρι το Κάιρο συνοδευόταν από 60.000 άντρες. Μεταξύ αυτών ήταν 12.000 σκλάβοι, όλοι ντυμένοι με χρυσοποίκιλτα ενδύματα και κεντήματα. Ο ίδιος ο Musa ήταν έφιππος και πίσω του όλες οι καμήλες που ακολουθούσαν το καραβάνι μετέφεραν χρυσό. Σκηνές, δηλαδή, που ως τότε οι άνθρωποι και δη οι Αιγύπτιοι δεν είχαν αντικρίσει. 

Περνώντας από το Κάιρο, ο Musa αρνήθηκε να συζητήσει με τον άρχοντα της Αιγύπτου, παρόλο που μέχρι και με τους υπηρέτες του ήταν ασυνήθιστα ευγενής, και παραλίγο να δημιουργηθεί διπλωματικό επεισόδιο. Μεγάλη εντύπωση δεν έκανε όμως ούτε αυτό, αλλά ούτε και η επιβλητική περιουσία του. Αυτό που πραγματικά δεν είχε γίνει ποτέ ούτε έμελλε να ξαναγίνει, ήταν ότι ο Musa μοίρασε τόσο χρυσό στο διάβα του και σε τόσους ανθρώπους που η τιμή του χρυσού πήρε ασυνήθιστα χαμηλές τιμές και για τα επόμενα σχεδόν 12 χρόνια  η αξία του είχε πάει στα Τάρταρα. 

Στη συνέχεια της διαδρομής του προς τη Μέκκα περνώντας και από τη Μεδίνα, ο γενναιόδωρος αυτοκράτορας αντάλλασσε το χρυσό με πολύ χαμηλής αξίας σουβενίρ και έδινε χρυσό στους φτωχούς. Μάλιστα, ίδιες πηγές αναφέρουν ότι έχτιζε και ένα τζαμί την εβδομάδα. Όλοι οι χρονογράφοι που ακολουθούσαν εντυπωσιασμένοι το καραβάνι του κατέγραψαν, ακόμη, ότι κατά τη διάρκεια της επιστροφής του και βλέποντας το αντίκτυπο της απλοχεριάς του, ο Musa δεν είχε πρόβλημα να αγοράσει το χρυσό που ο ίδιος είχε χαρίσει. Ήταν η πρώτη και η μοναδική καταγεγραμμένη φορά στην παγκόσμια ιστορία που ένας άνθρωπος ανεβοκατέβαζε την τιμή του μετάλλου από μόνος του. 

Οι κατακτήσεις του. 

Όταν επέστρεψε από τη Μέκκα το 1325, ο Musa πληροφορήθηκε ότι ο στρατός του κατέλαβε το γειτονικό βασίλειο του Gao και το Τιμπουκτού και ότι είχε ηγηθεί ένας από τους αξιωματικούς του. Το βασίλειο αυτό ήταν διακαής πόθος του Musa, αφού επρόκειτο για σημαντικό κέντρο εμπορίου. Μάλιστα, ο αξιωματικός του είχε γυρίσει και με τους δυο γιους του βασιλιά ως ομήρους, τους οποίους εκπαίδευσε ο Musa στην αυλή του. Αργότερα, προσέλαβε έναν σπουδαίο αρχιτέκτονα από τη Γρανάδα και πολλούς ακόμη από την νότια Ισπανία για να ανοικοδομήσουν το Τιμπουκτού και τις καταστροφές που είχε προξενήσει ο στρατός του με ένα τρομερό πλάνο ανασυγκρότησης με τούβλα, τα οποία πρώτη φορά χρησιμοποιήθηκαν στην Αφρική. Σύντομα η πόλη έγινε προορισμός αρκετών εμπόρων από την Ευρώπη και την Αφρική που έρχονταν όχι μόνο να διαπραγματευτούν το εμπόριο του χρυσού με μπαχαρικά, αλλά και να γνωρίσουν το γενναιόδωρο πασίγνωστο τότε αυτοκράτορα. 

Ταυτοχρόνως, ο οραματιστής βασιλιάς έλαβε ιδιαίτερη μέριμνα για την προαγωγή των γραμμάτων και των τεχνών, αλλά και τον περαιτέρω εξισλαμισμό των εδαφών του. Μεγάλα εκπαιδευτικά και θρησκευτικά κέντρα χτίστηκαν επί των ημερών του. Το πανεπιστήμιο του Sankore που έχτισε μπορούσε να φιλοξενήσει μέχρι και 25.000 φοιτητές και η βιβλιοθήκη του διέθετε 1.000.000 χειρόγραφα. 

Ο θάνατός του. 

Το τέλος του Musa είναι αμφιλεγόμενο από τους λόγιους και ιστορικούς της εποχής. Οι περισσότεροι από αυτούς υποστηρίζουν πως πέθανε το 1337, έπειτα από 25 χρόνια διακυβέρνησης αφήνοντας μια πανίσχυρη σε πλούτο, κύρος και στρατό αυτοκρατορία. 

Πόσο πλούσιος ήταν τελικά; Κανείς δεν μπορεί να απαντήσει με ακρίβεια. Ενώ δεν υπάρχει τρόπος να εκτιμηθεί σε αντίστοιχες σημερινές τιμές η προσωπική του περιουσία, μια συγκριτική μελέτη των πλουσιότερων ανθρώπων των τελευταίων ετών μιλάει για προσωπική περιουσία περισσότερα από 400 δις. δολάρια. 

Για την ιστορία, οι 9 λιγότερο  πλούσιοι από τον Μούσα ήταν ή είναι οι: 

10. Genghis Khan, 1162 - 1227. Ένωσε τις μογγολικές φυλές και ίδρυσε την Αυτοκρατορία των Μογγόλων, μια από τις μεγαλύτερες αυτοκρατορίες στην ιστορία. 

9. Bill Gates, 1955-, ΗΠΑ, 78,9 δισεκατομμύρια δολάρια. 

8. Alan Rufus (Alan the Red), 1040 - 1093, Αγγλία, 194 δισεκατομμύρια δολάρια. 

Ο Alan Rufus, ή Alan ο ερυθρός, ήταν Άγγλος, ανιψιός του Γουλιέλμου του Κατακτητή. Η περιουσία του όταν πέθανε ήταν 11.000 λίρες της εποχής. Οι οικονομολόγοι Philip Beresford και Bill Rubinstein υποστηρίζουν ότι αν ζούσε σήμερα η περιουσία του θα ήταν ακριβώς 194 δισεκατομμύρια δολάρια! 

7. John D. Rockefeller, 1839 - 1937, ΗΠΑ, 341 δισεκατομμύρια δολάρια. 

Ο John Rockfeller, ήταν επιχειρηματίας που επένδυσε στο πετρέλαιο στην Αμερικάνικη γη. Το 1918 στη φορολογική του δήλωση είχε γράψει τον μαγικό αριθμό της περιουσίας που είχε μέχρι τότε και ήταν 1,5 δισεκατομμύρια δολάρια. Έλεγχε το 90% της παραγωγής πετρελαίου στις ΗΠΑ. Η μετοχή των επιχειρήσεων του τότε σε αναλογία με τα σημερινά δεδομένα θα αναλογούσε σε 341 δισεκατομμύρια δολάρια. 

6. Andrew Carnegie, 1835 - 1919, ΗΠΑ, 372 δισεκατομμύρια δολάρια. 

Ο Andrew Carnegie έχει καταγραφεί ως ο πλουσιότερος Αμερικάνος, με ρίζες από τη Σκωτία, που έζησε ποτέ. Αγόραζε και πουλούσε την JP Morgan καθώς και άλλες εταιρίες. Με τα σημερινά δεδομένα υπολογίζεται η περιουσία του σε 372 δισεκατομμύρια δολάρια. 

5. Ιωσήφ Στάλιν, 1878 - 1953, ΕΣΣΔ, πλήρης έλεγχος ενός έθνους με 9,6% του παγκόσμιου ΑΕΠ. 

Ο Στάλιν ήταν ο άνθρωπος με την απόλυτη εξουσία στη μεγαλύτερη χώρα του κόσμου. Μετέτρεψε την ΕΣΣΔ από μια καθυστερημένη αγροτική οικονομία σε μια αναπτυσσόμενη βιομηχανική χώρα με αχανής εκτάσεις και απύθμενες πρώτες ύλες. Το 1950, 3 χρόνια πριν πεθάνει, έλεγχε το 9,6 της παγκόσμιας οικονομίας. Με τα σημερινά δεδομένα αυτό μεταφράζεται σε 7,5 τρισεκατομμύρια δολάρια. 

4. Akbar I, 1542 - 1605, Ινδία, κυβέρνησε μια αυτοκρατορία με το 25% του παγκόσμιου ΑΕΠ. 

Ο Akbar I ήταν Ινδός αυτοκράτορας, γόνος της δυναστείας Munghal. Στην ακμή του ο Akbar έλεγχε το 1/4 της τότε παγκόσμιας οικονομικής παραγωγής. Ο ιστορικός της οικονομίας Angus Maddison, θεωρεί πως η περιουσία του Akbar δεν μπορεί να υπολογιστεί με τα σημερινά δεδομένα. Ήταν πρόσωπο μισητό που απομυζούσε τον λαό του. 

3. Αυτοκράτορας Shenzong, 1048 - 1085, Κίνα, κυβέρνησε αυτοκρατορία με το 25% έως 30% του παγκόσμιου ΑΕΠ. 

Ο Shenzong ήταν Κινέζος αυτοκράτορας. Με αυτόν η Κίνα έγινε ένας κολοσσός της παγκόσμιας οικονομίας με αιχμή το μετάξι. Κάποια στιγμή έλεγχε το 30% του παγκόσμιου πλούτου. Με τα σημερινά δεδομένα είναι αδύνατον να υπολογιστεί ο πλούτος του. 

2. Καίσαρας Αύγουστος, 63 π.Χ. - 14 μ.Χ., Ρώμη, 4,6 τρισεκατομμύρια δολάρια.

Όχι μόνο ήταν επικεφαλής μιας αυτοκρατορίας με το 30% του παγκόσμιου ΑΕΠ, αλλά ο καθηγητής Ιστορίας του Stanford, Ian Morris, αναφέρει ότι ο Αύγουστος κάποια στιγμή κατείχε προσωπική περιουσία ίση με το 1/4 του πλούτου της αυτοκρατορίας του. Ο Morris προσθέτει ότι ο Αύγουστος κατείχε προσωπικά όλη την Αίγυπτο. 

Αντώνης Καρατζής