Πως ένας χάρτης έσωσε τον κόσμο από την πανδημία της χολέρας και πως το αλκοόλ συνδέθηκε με την πρόληψη της αρρώστιας.
Πως ένας χάρτης έσωσε τον κόσμο
από την πανδημία της χολέρας που ξεκλήρισε ολόκληρη την Ευρώπη το 19ο
αιώνα και πως το αλκοόλ συνδέθηκε με την πρόληψη της αρρώστιας, σώζοντας
χιλιάδες ζωές.
Η χολέρα είναι μια μεταδιδόμενη
ασθένεια που οδήγησε στο θάνατο πολλούς ανθρώπους μετά το 1800. Στο βιβλίο «The Ghost Map» του Στήβεν Τζόνσον, που δημοσιεύθηκε το 2006
περιγράφονται οι συνθήκες που επικρατούσαν στο Λονδίνο στις αρχές του 19ου
αιώνα.
Στην -όχι και τόσο
ανεπτυγμένη- κοινωνία του 1850 οι
άνθρωποι πίστευαν ότι η χολέρα μεταδιδόταν μέσω των μικροβίων του αέρα και δεν
ήταν έτοιμοι ακόμη να εξηγήσουν το πώς σε μια γειτονιά του Λονδίνου, το Σόχο
είχε αιφνίδια και τραγικά αποτελέσματα. Τα συμπτώματα ήταν συγκεκριμένα εμετός
και διάρροια. Ο υψηλός πυρετός ήταν πιο σπάνιος και τα συμπτώματα ξεκινούσαν
κάποιες ώρες μετά τη μετάδοση του βακτηρίου στον ανθρώπινο οργανισμό, ενώ
σκότωνε 28.000 με 130.000 ανθρώπους το χρόνο στα μέσα του 19ου
αιώνα. Η χολέρα ονομάστηκε «γαλάζιος θάνατος» γιατί το δέρμα, λόγω της απώλειας
των υγρών έπαιρνε ένα μπλε χρώμα.
Ένας Άγγλος αναισθησιολόγος και
φυσικός ονόματι Τζον Σνόου το 1854 κατάφερε να καταρρίψει το μύθο ότι η χολέρα
μεταδιδόταν μέσω του αέρα και απέδειξε ότι η μετάδοση γινόταν μέσω του νερού.
Και το έκανε χωρίς να κλειστεί σε εργαστήριο μελετώντας το βακτήριο με κάποιου
είδους πείραμα ή τη χρησιμοποίηση μικροσκοπίου.
Έκανε κάτι που έχει αντιγραφεί
σήμερα και χρησιμοποιούμε όλοι. Από αστυνομικούς και εγκληματολόγους μέχρι
καθηγητές και οικονομολόγους. Ακόμη και στην καθημερινή ζωή, δίχως να το
προσέξουμε, χρησιμοποιούμε την ανακάλυψη του Σνόου με τις εφαρμογές στα κινητά
μας τηλέφωνα. Ενώ ήξερε ότι εφόσον τα συμπτώματα προέρχονταν από το στομάχι,
οπότε η ασθένεια έπρεπε να είχε σχέση με την κατανάλωση νερού ή φαγητού, γύρναγε
από πόρτα σε πόρτα σε όλη τη γειτονιά Μπρόουντ του Σόχο και χαρτογράφησε τις
υποθέσεις των αρρώστων. Ο Τζον Σνόου έγινε ο «πατέρας» της μοντέρνας επιδημιολογίας
και της χρήσης στατιστικών δεδομένων. Ο
παρακάτω χάρτης αναπαριστά με μια μπάρα
κάθε θάνατο σε κάθε σπίτι στη γειτονιά του Σόχο.
Όπως
ξεκάθαρα φαίνεται, κάτι που επισήμανε και ο ίδιος ο Σνόου στα συμπεράσματά του,
η μεγαλύτερη συχνότητα θανάτων του δείγματος εντοπίζεται στα σπίτια γύρω από
μια υδραντλία, ενώ στο ζυθοποιείο δεν υπάρχει ούτε ένας νεκρός από χολέρα. Αυτό
έγκειται στο γεγονός ότι οι εργάτες του ζυθοποιείου αντί για νερό έπιναν πολλά
λίτρα μπύρας κάθε μέρα, πρωί, μεσημέρι και βράδυ, καθώς ήταν δωρεάν για αυτούς.
Σε αντίθεση με το νερό, το οποίο ανακατευόταν
με τα λήμματα σε καθημερινή βάση και ήταν υψηλό σε μικροβιακή περιεκτικότητα το
19ο αιώνα, για να παραχθεί οποιοδήποτε αλκοολούχο ποτό είτε
πρόκειται για σταφύλι που γίνεται κρασί, είτε για κριθάρι που γίνεται μπύρα
υπάρχει η διαδικασία της ζύμωσης. Κατά τη ζύμωση, όλοι οι παθογόνοι μικροοργανισμοί
που υπάρχουν στο προϊόν πεθαίνουν. Αντικαθιστώντας λοιπόν το νερό με αλκοόλ, οι
εργάτες δεν κολλούσαν χολέρα. Υπήρχε επίσης μια μαρτυρία του γιου μιας γυναίκας
που ανέφερε στο Σνόου ότι ενώ η μητέρα του μόλις είχε μετακομίσει στο Σόχο
άρχισε να πίνει για δυο μέρες νερό από μια υδραντλία της γειτονιάς, την επομένη
κόλλησε χολέρα και τη μεθεπόμενη μέρα πέθανε. Ήταν πλέον ξεκάθαρο ότι η χολέρα
μεταδιδόταν μέσω του νερού, και όχι από τον αέρα ή λόγω αστρολογικών και
καιρικών φαινομένων όπως πίστευαν οι γιατροί εκείνης της εποχής. Όταν οι
υδραντλίες ξηλώθηκαν, μπορούμε να δούμε στο παρακάτω διάγραμμα τα αποτελέσματα
με την ελαχιστοποίηση των ημερήσιων κρουσμάτων στην οδό Μπρόουντ του Σόχο.
Τα επόμενα χρόνια, έως και σήμερα,
έχοντας πλέον καταλάβει ότι το νερό παίζει τεράστιο ρόλο στη δημόσια υγιεινή,
υπάρχει σοβαρή πρόληψη κατά την επεξεργασία του από την πηγή, τη μεταφορά, την
ταμίευση και τη διανομή του μέχρι να καταλήξει στον τελικό καταναλωτή. Σε
πολλές μάλιστα χώρες, συμπεριλαμβανομένης και της Ελλάδας υπάρχει μέχρι και
φθόριο στο νερό για την καλή στοματική υγιεινή. Κι όλα αυτά ξεκίνησαν από έναν πιονέρο αναισθησιολόγο και μια ιδέα πολύ πρωτοποριακή για την εποχή.
Ο Σνόου πέθανε το 1858 και 40
χρόνια αργότερα γράφτηκε η βιογραφία του. Έπειτα, ενώ έγινε γνωστή η συνεισφορά
του στον ιατρικό κλάδο, γράφτηκαν πολλά βιβλία και άρθρα για τον ίδιο και για την
επιτυχημένη ανακάλυψη του για τη μάστιγα της εποχής.
Το Μάρτιο του 2003, μάλιστα, στο
περιοδικό «Hospital Doctor Magazine» ο Σνόου ψηφίστηκε ως ο πιο σημαντικός γιατρός στην
ιστορία με τον Ιπποκράτη να έρχεται δεύτερος.
Αντώνης Καρατζής
* Οι φωτογραφίες που περιλαμβάνονται στο άρθρο δεν αποτελούν πνευματική μας ιδιοκτησία, πηγή: google.com
Σχόλια
Δημοσίευση σχολίου
Παρακαλούμε, πριν δημοσιεύσετε το σχόλιό σας, έχετε υπόψιν σας τα ακόλουθα:
•Δεν επιτρέπονται τα «greeklish» (ελληνικά με λατινικούς χαρακτήρες) και η γραφή με κεφαλαία (Caps) .
• Κάθε γνώμη είναι σεβαστή, αρκεί να αποφεύγονται ύβρεις, ειρωνείες, ασυνάρτητος λόγος και προσβλητικοί χαρακτηρισμοί, πολύ περισσότερο σε προσωπικό επίπεδο, εναντίον των συνομιλητών ή και των συγγραφέων, με υποτιμητικές προσφωνήσεις, ύβρεις, υπονοούμενα, απειλές, ή χυδαιολογίες.
•Μην δημοσιεύετε άσχετα, με το θέμα, σχόλια.
•Ο κάθε σχολιαστής οφείλει να διατηρεί ένα μόνο όνομα ή ψευδώνυμο, το οποίο αποτελεί και την ταυτότητά του σε κάθε συζήτηση.
Με βάση τα παραπάνω η διαχείριση διατηρεί το δικαίωμα μη δημοσίευσης σχολίων χωρίς καμία άλλη προειδοποίηση.
Προσοχή: 1. Η σελίδα λειτουργεί σε εθελοντική βάση. Τα σχόλια δημοσιεύονται το συντομότερο δυνατόν, μόλις αυτό καταστεί εφικτό.
2. Όσοι και όσες απευθύνονται στη διαχείρηση με απορίες και ερωτήσεις είναι απαραίτητο να αναγράφουν και το e-mail τους για τη δυνατότητα απάντησης.
Ευχαριστούμε εκ των προτέρων για την βοήθεια σας!